Caferi: Terör Savaşı Ve Zalim İcraatlar Suriye’deki İnsan Hakları Durumuna Felaket Sonuçlar Doğurdu

CENEVRE – Dışişleri ve Gurbetçiler Bakan Yardımcısı Dr. Beşşar el Caferi, Suriye’ye karşı terör savaşının, topraklarının bir kısmının yabancı işgali ve terörizme dış desteğin devam etmesinin ülkedeki insan hakları durumu üzerinde feci sonuçlara yol açtığını belirterek, ABD ve Avrupa Birliği’nin başını çektiği Batılı ülkelerin, Suriye vatandaşının, yaşamına ve insan gibi yaşamasını hedef alan tek taraflı zorlayıcı ekonomik önlemler dayattıklarını vurguladı.

Evrensel Periyodik Gözden Geçirme Mekanizması’nın üçüncü oturumu için ulusal raporu hazırlamakla ilgilenen Ulusal Komite başkanı Caferi bugün İnsan Hakları Konseyi’nde yaptığı konuşmada, Suriye’nin tek uluslararası tarafsız mekanizma olarak kurulmasıyla ilgili müzakerelere etkin bir şekilde katkıda bulunduğu mekanizmanın, kutuplaşmadan uzak, devletler arasında yapıcı diyalog yoluyla ve tüm BM üye devletlerinin insan hakları sicilinin eşit koşullarda gözden geçirilmesini sağlayan seçici olmayan bir yaklaşım , siyasallaşma ve çifte standartlılıktan uzak olarak Suriye’nin, uluslararası yükümlülüklerini yerine getirme konusundaki istekliliği ve Birleşmiş Milletler Şartı’na dayalı uluslararası işbirliğine olan inancı çerçevesinde, karşı karşıya olduğu zorluklara rağmen Konsey’e üçüncü ulusal raporunu zamanında sunduğunu açıkladı.

Caferi, ulusal raporun çeşitli hükümet sektörlerinin katılımıyla hazırlandığını belirtti. Ulusal Komite üyelerinin bunu hazırlamak için oluşturduğu yerlerde, Suriye hükümetinin talebi üzerine Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından iki aşamalı olarak düzenlenen hazırlık eğitimi için sanal bir çalıştay izlediğini, bu raporun hazırlanması ve istişare çalışmaları çerçevesinde bir yanda Halk Meclisi üyeleri, diğer yanda sivil toplum ve paydaşların temsilcileriyle de iki çalıştay düzenlendiğini, raporun, standart modelin ana başlıkları altında, bir önceki turda kabul edilen tavsiyelere yanıt vermeye ve zımnen Suriye’nin çekinceleri olan birçok tavsiyeye odaklandığını kaydederek, Suriye’nin içinde bulunduğu zor koşullara rağmen Suriye’nin terörle mücadelesinin devam etmesi, kendisine uygulanan tek taraflı cebri tedbirler, topraklarında yabancı işgal kuvvetlerinin varlığı ve doğal zenginliklerin çalınması nedeniyle, incelenen dönemde insan haklarının geliştirilmesi ve korunması alanında Suriye’de meydana gelen gelişmelere ve devlet tarafından yapılan çabalara ve insan haklarının korunmasını güçlendirmeye yönelik ulusal program ve planlara ilişkin bilgi sağlamaya odaklandığını ifade ederek, söz konusu turda Suriye’ye yönelik tavsiyelerin çoğunun siyasi amaçlı olmasına ve insan haklarıyla ilgili olmamasına rağmen, Suriye’nin mekanizmanın ikinci turunda kabul edilen tavsiyelerin uygulanması için çalışmayı taahhüt ettiğine işaret etti.

Caferi, Suriye’deki krizin başlangıcından bu yana geçen uzun yıllar ile Terör örgütlerine dış destek ile birlikte, 2011’den beri Suriye’nin sistematik bir terör savaşı ve topraklarının bir kısmının yabancı işgali ile karşı karşıya olduğunu ve varlığının devam ettiğini hatırlatmak gerektiğini, bu ciddi meydan okumaların, Suriye’deki insan hakları durumu üzerinde yıkıcı etkileri olduğunu, ABD ve Avrupa Birliği liderliğindeki Batılı ülkelerin tek taraflı zorlayıcı önlemleri dayatmasıyla bu durumların şiddetlendiğini, bu tedbirlerin sıkılaştırılması ve genişletilmesiyle, Covid 19 salgınının yansımalarına rağmen, Suriye vatandaşının Suriye’de yaşam, insana yakışır yaşam, sağlık, eğitim ve kalkınma hakkını hedef alan kapsamlı bir kuşatma empoze edilerek temsil edilen ekonomik terörizme dönüştüğünü belirtti.

Caferi, Türk işgalciliğinin, suyu bir silah ve şantaj ve siyasi baskı aracı olarak kullanmasının yanı sıra, insanlık suçu teşkil eden bir suç olduğunu bu icraatların, devletin kendisine emanet edilen görevleri vatandaşlarını korumak için optimal bir şekilde yerine getirme yeteneklerini güçlü bir şekilde sınırladığını, yabancı işgali ve krizin başlangıcından bu yana vatandaşlarının güvenliğini ve hayatını korumak için bu ciddi zorluklara rağmen devlet, egemenliğini korumak, topraklarını özgürleştirmek, terör örgütleriyle mücadele etmek için sorumluluklarını ve görevini üstlendiğini vurguladı.

Dışişleri ve Gurbetçiler Bakan Yardımcısı, ulusal raporun yasama, yargı ve yürütme makamlarının çalışmalarına ve devletin ulusal düzeyde, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi’nin hedefleri arasında, Covid-19 salgınının ele alınması ve Suriyeli mültecilerin güvenli bir şekilde geri dönüşünü garanti eden bir ortamın sağlanması, devletin bu kapsamda bir paket alması nedeniyle vatanlarına gönüllü ve cömert bir dönüş sağlamak, 2021 cumhurbaşkanlığı seçimleri, 2016-2020 Halk Meclisi seçimleri, 2019 Yerel İdare Seçimleri, krizin yansımalarından, terörle mücadeleden ve tek taraflı zorlayıcı tedbirlerden etkilenen milyonlarca insanın ihtiyaçlarını karşılamak için 2017 yılında ilkyardım yüksek heyetin teşkil edildiğini açıkladı.

Caferi, krizin vatandaşlar üzerindeki etkilerini azaltmak için yapılan çalışmalar çerçevesinde, Suriye’nin uluslararası hükümet ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yaptığını ve insani işlerle ilgilenen yaklaşık 44 uluslararası STK’nın kendi topraklarında ve topraklarında çalışmak üzere anlaşmaya vardığını vurguladı.

Caferi, Suriye’nin krizin başlangıcından bu yana işbirliği yaptığına ve halen 46/182 sayılı Genel Kurul Kararı ile belirlenen ilkelere uygun olarak Birleşmiş Milletler organları ve mekanizmalarıyla işbirliği yaptığını ve bu konudaki çalışmalarını kolaylaştırdığını ve sağladığına, krizin etkilenen Suriyeliler, muhtaçlar ve geri dönenler üzerindeki etkilerini hafifletmek amacıyla kendi topraklarında faaliyet göstermekte olduklarını, bu uluslararası kuruluşlarda çalışan uluslararası personel ve yerel kadro sayısının yaklaşık 18.000 olduğuna dikkat çekerek; lakin ne yazık ki tüm bunlar, Suriye’de insani yardımın yönlendirilmesinde seçici olmanın yanı sıra, bağışçıların Suriye’de çalışan uluslararası insani yardım kuruluşlarına insani müdahale planlarına yönelik fonlarını azaltarak uyguladıkları baskılar nedeniyle gerçekleşiyor, dedi.

Caferi, BM mekanizmalarıyla işbirliği konusundaki tavsiyelerin birçoğunun odak noktası olması nedeniyle, Suriye’nin bu mekanizmalarla tarafsızlık, siyasallaşmama, saygı ilkesi temelinde işbirliği yaptığını belirtmek gerekir. Tek taraflı zorlayıcı tedbirlere ilişkin Özel Raportör’ü aldığı ve takip etmesi için kendisine başka bir davetiye gönderdiği için, ilgili İnsan Hakları Konseyi 5/2  sayılı ilgili kararı ve kurumsal yapı paketinin yetki ve hükümleri için ayrıca bir davetiyede bulundu. Su hakkı Özel Raportörü’ne sunulmuş ve terörle mücadele bağlamında insan haklarının korunması ve geliştirilmesi Özel Raportörü de dahil olmak üzere bazı raportörlerin sunduğu talepleri değerlendirmiştir. İsrail’in işgal altındaki topraklarda Filistin halkının ve diğer Arapların insan haklarını etkileyen uygulamalarını araştırmak, ancak yaklaşık on yıldır güvenlik durumu bahanesiyle ziyaret etmemiştir, dedi.

Siyasi süreç çerçevesinde uluslararası toplumla diyalog ve işbirliğine ilişkin çok sayıda tavsiyeye ilişkin olarak Caferi, Suriye’nin bu sürece olan bağlılığını ve herhangi bir dış müdahale veya ön koşul olmaksızın Suriyelilerin kendilerinin yönettiği ve sahiplendiği bir yol olması açısından referanslarını yinelediğini, buna göre Suriye’nin, Cenevre, Astana ve Soçi toplantılarına katıldığını, bu katılımın, 2019 yılında Cenevre’de çalışmalarına başlayan ve o zamandan bu yana altı tur toplantı yapan Anayasa Tartışma Komitesi’nin oluşumuyla sonuçlandığını, uluslararası hukuka, uluslararası insancıl hukuka ve uluslararası insan hakları hukukuna bağlılığın savunulmasına ilişkin tavsiyelere ilişkin olarak Suriye’nin, uluslararası barış ve güvenliği büyük bir hedef ve stratejik bir tercih olarak görmekte ve hem uluslararası hukuka uygun hem de hakikat ve adalet değerlerine uygun olarak ulaşmak için çalışmakta olduğunu, bunu 2012 anayasasının önsözünde vurguladığını ve çoğu uluslararası sözleşmeye taraf olduğunu, uluslararası hukuka saygıyı teşvik etmekle ilgili BM komitelerinin çalışmalarına aktif olarak katıldığına dikkat çekti.

Caferi, Suriye’nin uluslararası hukuka ve Birleşmiş Milletler Sözleşmesine uygun olarak ve anayasal yükümlülüklerine dayanarak vatandaşlarını terörist gruplar tarafından işlenen ihlallerden korumak için önlemler aldığını ve Suriye’nin kontrol ettiği bölgelerin büyük bir bölümünü geri aldığını açıklayarak, Suriye’nin, başta Cenevre Sözleşmeleri olmak üzere uluslararası insancıl hukuk sözleşmelerinin çoğuna taraf olarak, uluslararası insancıl hukukun bütünleşik farkındalığı için ulusal eylemi desteklemek ve koordine etmek olan bir uluslararası insancıl hukuk ulusal komitesi oluşturduğuna dikkati çekti.

Dışişleri ve Gurbetçiler Bakan Yardımcısı, Suriye’nin uluslararası insan hakları hukuku kurallarına bağlı olduğunu ve mevcut koşullar altında taraf olduğu anlaşma organlarına periyodik raporlarını sunacağını ve bunları takip etmek için ulusal komiteler oluşturacağını belirterek, 2019 yılında çocuk haklarına ilişkin beşinci periyodik raporunu görüşerek, raporunu Göçmen İşçilerin ve Aile Bireylerinin Haklarının Korunması Komitesi’ne sunarak medeni ve siyasi haklara ilişkin raporunu tartıştığını, Engelli Hakları Komitelerine ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi’ne kendi raporlarını sunma sürecinde olduğunu ifade etti.

Caferi, insani yardım, tıbbi tahliye ve insani erişimin sağlanmasıyla ilgili tavsiyelere ilişkin olarak, Suriye’nin anayasal görevine ve uluslararası hukuk ilkelerine ve ilgili kararlara uygun olarak ve insani eylem ilkelerine uygun olarak, Suriye’nin, Terörist gruplar tarafından ulaşılması zor veya kuşatılmış alanlar da dahil olmak üzere, hatlar boyunca ve ayrımcılığa uğramadan tüm bölgelerine insani erişimi kolaylaştırdı. Suriye Arap Kızılayı ve STK’lar, bu konvoyların emniyet ve güvenliğinin sağlanması ve gıda ve gıda dışı maddeler, tıbbi malzeme, su ve diğerlerini içeren yardımların teslimi şartıyla Suriye’nin “insani ateşkes” ilan etmesini ve güvence altına alınmasını onaylaması bu amaca yönelik insani yardım koridorları bu bağlamda birer göstergedir ve örneklerinin sayısız olduğunu dile getirdi.

2017-2020 döneminde insani yardım konvoylarının sayısının Halep, Homs, Şam, Şam Kırsal, İdlib, Hama, Dera, Rakka, Haseke ve Deyrezzor illerinde dağıtılan 897 konvoya ulaştığına dikkat çekti ve aynı dönemde toplam yararlanıcı sayısının yaklaşık 8,5 milyon vatandaşa ulaştığını, Genel Sekreter, Güvenlik Konseyi Başkanı ve Müsteşar’a hitaben onlarca mektup – İnsani İşlerden Sorumlu General, devletin insani işlerle ilgili kararları uygulama çabalarını belgelediğini, Mart 2020’de hükümet, Halep kırsalındaki Atareb bölgesine hatlar üzerinden BM kurumları arasında bir yardım konvoyu çalıştırmayı kabul ettiğini, ayrıca Nisan ve Mayıs 2021’de İdlib kırsalındaki Sarmada kasabasına hatlar üzerinden yardım ulaştırmayı kabul eden Türk işgalcileri, grupları aracılığıyla ihtiyaç sahiplerine ulaştırmayı reddetmesi nedeniyle aylarca tutuklu kaldığını. Hükümetin ayrıca, diğer tarafların uymamasına rağmen Güvenlik Konseyi’nin 2021 tarihli 2585 sayılı Kararını uygulama taahhüdünün bir parçası olarak, hatlar arasında yardım konvoyları çalıştırma ve değerlendirme ve sunum misyonları yürütme konusundaki tüm talepleri de kabul ettiğini vurguladı.

Caferi: “Bu rapor, insan hakları meseleleriyle ilgili olarak işgal altındaki Suriye Golan’ı çevreleyen acı verici sahneyi açıklamadan tamamlanamaz, çünkü buradaki durum, İsrail işgali olarak halkımızın tüm acılarını ciddiyeti ve insanlık dışı olarak özetliyor. Golan’ın işgal gücünün Cenevre Sözleşmeleri ve Uluslararası hukuk ilkeleri, ilgili Birleşmiş Milletler kararları ve başta 1981 tarihli 497 sayılı Karar olmak üzere İnsan Hakları Konseyi kararları kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal etmesiyle örtüşüyor, dedi.

Dışişleri ve Gurbetçiler Bakan Yardımcısı, İsrail’in uluslararası hukuk, uluslararası insancıl hukuk, insan hakları hukuku ve işgal altındaki Suriye Golan’ı ile ilgili Birleşmiş Milletler kararlarının referanslarını ihlal etmesinin, kaçınılmaz olarak gündeme getirilmesi gereken bir çifte ihlal olduğunu vurguladı.